Tại sao bông thủy tinh gây ngứa​? Cách xử lý và phòng tránh

Bông thủy tinh là vật liệu cách nhiệt phổ biến trong xây dựng, được ưa chuộng nhờ hiệu quả cao và giá thành hợp lý. Tuy nhiên, ai từng làm việc với loại vật liệu này đều biết đến cảm giác ngứa ngáy khó chịu mà nó mang lại. Không ít người phải chịu tình trạng da đỏ, ngứa rát, thậm chí khó thở sau khi tiếp xúc với bông thủy tinh. Bài viết dưới đây sẽ giải đáp thắc mắc Tại sao bông thủy tinh gây ngứa​? Cách xử lý và phòng tránh hiệu quả nhất!

Tại sao bông thủy tinh gây ngứa?

• Cấu trúc vi sợi của bông thủy tinh

Bông thủy tinh được tạo thành từ hàng triệu sợi thủy tinh siêu mịn, có đường kính chỉ 3-20 micromet, nhỏ hơn rất nhiều so với lỗ chân lông con người, những vi sợi này có độ sắc bén đáng kể và dễ dàng bay lơ lửng trong không khí.

Khi tiếp xúc với da, các vi sợi này xâm nhập sâu vào các lớp da, thậm chí đi qua cả quần áo mỏng. Do kích thước cực nhỏ, chúng có thể dễ dàng vượt qua các lớp bảo vệ tự nhiên của da.

• Phản ứng của cơ thể khi tiếp xúc

Khi vi sợi thủy tinh xâm nhập vào da, chúng đâm xuyên qua lớp biểu bì và kích thích trực tiếp các đầu mút thần kinh, tạo cảm giác như bị kim châm liên tục. Hệ miễn dịch nhận diện đây là dị vật và kích hoạt phản ứng viêm.

Các tế bào bạch cầu di chuyển đến vùng bị ảnh hưởng, giải phóng histamine và chất trung gian viêm. Quá trình này khiến da đỏ, sưng và ngứa ngáy dữ dội, đây là cơ chế bảo vệ tự nhiên nhưng gây khó chịu đáng kể.

Triệu chứng khi tiếp xúc với bông thủy tinh

Triệu chứng trên da

Ngứa ngáy dữ dội là triệu chứng phổ biến nhất, xuất hiện ngay sau khi tiếp xúc và có thể kéo dài vài ngày. Nhiều người mô tả như có hàng nghìn kim nhỏ đâm vào da liên tục. Da ở vùng tiếp xúc thường đỏ ửng và xuất hiện đốm đỏ nhỏ li ti.

Triệu chứng đường hô hấp

Hít phải bụi bông thủy tinh gây ho khô, khó thở và cảm giác ngạt thở. Vi sợi kích thích niêm mạc mũi họng, gây ho liên tục – đây là phản ứng bảo vệ tự nhiên để đẩy chất lạ ra khỏi đường hô hấp.

Triệu chứng ở mắt

Mắt bị kích ứng khi vi sợi bay vào, gây đỏ mắt, ngứa và chảy nước mắt không kiểm soát. Cảm giác như có cát trong mắt khiến nhiều người muốn dụi mắt – hành động này rất nguy hiểm vì có thể đẩy vi sợi sâu hơn vào mắt.

Cách xử lý khi bị ngứa do bông thủy tinh

• Bước 1: Không cào xước, gãi

Điều quan trọng nhất là tuyệt đối không cào gãi hay chà xát vùng da bị ảnh hưởng. Hành động này chỉ khiến vi sợi đi sâu hơn và tăng mức độ kích ứng.

• Bước 2: Thay quần áo dính sợi thủy tinh

Quần áo có thể chứa những sợi vải khó chịu này. Cẩn thận cởi bỏ quần áo để tránh làm rơi sợi vải, làm trầm trọng thêm vấn đề. Nên giặt riêng những bộ quần áo này để tránh sợi thủy tinh lan sang các loại quần áo khác.

• Bước 3: Rửa nhẹ bằng nước lạnh

Nhanh chóng rửa nhẹ nhàng bằng nước lạnh để làm dịu ngứa và co mạch máu, giảm phản ứng viêm. Tuyệt đối không dùng nước nóng vì sẽ làm giãn lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi sợi xâm nhập sâu hơn.

• Bước 4: Sử dụng băng keo để loại bỏ vi sợi còn bám trên da.

Dán nhẹ nhàng và gỡ từ từ, lặp lại nhiều lần với băng keo mới để loại bỏ tối đa các vi sợi.

Kỹ thuật này thường được các bác sĩ sử dụng để chẩn đoán viêm da do sợi thủy tinh. Nó sẽ loại bỏ các sợi lớn hơn khỏi bề mặt da nhưng có thể không lấy được tất cả, đặc biệt nếu chúng nhỏ hoặc bị nhúng sâu.

• Bước 5: Gắp bằng nhíp

Đối với các sợi thủy tinh lớnđến nơi có đủ ánh sáng để thấy rõ hơn các sợi thủy tinh đang ghim trên da và sử dụng nhíp kết hợp với kính lúp (nếu có) để gắp các sợi thủy tinh ra khỏi da một cách nhẹ nhàng

• Bước 6: Tắm lại bằng nước lạnh

Sau khi đã loại bỏ sợ thủy tinh bằng các cách trên, bạn nên tắm bằng nước lạnh hoặc ấm nhẹ với xà phòng trung tính, tránh chà xát mạnh. Sau tắm, vỗ nhẹ để làm khô thay vì chà xát bằng khăn.

• Bước 7: Bôi kem cấp ẩm/ thuốc giảm ngứa

Sử dụng kem chống ngứa có hydrocortisone hoặc gel lô hội để làm dịu da, các loại kem dưỡng ẩm không mùi sẽ giúp da phục hồi nhanh hơn. Bạn cũng có thể sử dụng thuốc kháng histamine như cetirizine để giảm ngứa và giảm phản ứng viêm từ bên trong.

Cách phòng tránh tiếp xúc với bông thủy tinh

Trang bị bảo hộ cá nhân

• Mặc quần áo che kín toàn thân bằng vải dày, mịn
• Đeo găng tay cao su hoặc nitrile dày tạo lớp bảo vệ hiệu quả.
• Trang bị mũ bảo hiểm và khăn quấn cổ bảo vệ đầu và vùng cổ nhạy cảm.
• Mang khẩu trang N95 hoặc P2 bảo vệ đường hô hấp, với môi trường bụi cao, sử dụng mặt nạ phòng độc.
• Kính bảo hộ kín có gioăng cao su bảo vệ mắt khỏi vi sợi lọt vào.
• Kiểm tra trang bị bảo hộ trước khi làm việc và chuẩn bị nước sạch gần khu vực để xử lý khẩn cấp.

Quy trình làm việc an toàn

• Làm việc ở nơi thông gió tốt: Nên tránh làm việc trong điều kiện có gió và không ăn uống tại khu vực có bông thủy tinh.
• Vệ sinh đúng cách: Sau khi làm việc với sợi thủy tinh, hãy lau sạch mọi bề mặt bằng khăn ẩm hoặc cây lau nhà hoặc dọn dẹp bằng máy hút bụi có bộ lọc HEPA để loại bỏ mọi sợi rời, tháo trang bị bảo hộ cẩn thận để tránh làm bay vi sợi. Vứt bỏ các mảnh vụn và mảnh vụn còn sót lại vào thùng chứa an toàn. Ngoài ra, hãy đảm bảo giặt sạch quần áo tiếp xúc trong máy giặt.
• Tắm ngay sau khi tiếp xúc: Sau khi làm việc xong với sợi thủy tinh, hãy tắm bằng nước ấm và xà phòng nhẹ. Điều này sẽ giúp loại bỏ mọi sợi thủy tinh còn sót lại trên cơ thể bạn. 

Lưu trữ và vận chuyển bông thủy tinh

Bảo quản bông thủy tinh trong bao bì kín ở nơi khô ráo, có ghi nhãn cảnh báo, nên vận chuyển bằng phương tiện kín, xếp đặt cẩn thận tránh va đập.

Khi nào cần đến bác sĩ?

• Dấu hiệu cần can thiệp y tế

Nếu bạn bị ngứa kéo dài quá 48 giờ không thuyên giảm hoặc trở nên nghiêm trọng hơn thì cần được đi khám. Nếu nhận thấy xuất hiện mụn mủ, da sưng nóng đỏ có mùi hôi là dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát.

Trường hợp người tiếp xúc bông thủy tinh bị khó thở dai dẳng, ho không ngừng hoặc tức ngực cần quan tâm đặc biệt. Mắt đỏ sưng, chảy mủ hoặc giảm thị lực đòi hỏi can thiệp khẩn cấp.

• Biến chứng có thể xảy ra

Nhiễm trùng da do cào gãi là biến chứng phổ biến nhất, vi sợi tạo vết thương nhỏ, cào gãi làm tổn thương thêm và tạo cửa ngõ cho vi khuẩn.

Hít phải nhiều vi sợi có thể gây viêm phế quản hoặc viêm phổi, mắt có thể bị trầy xước giác mạc hoặc viêm kết mạc mãn tính nếu không xử lý đúng cách.

Các loại vật liệu thay thế an toàn

• Bông khoáng

Được sản xuất từ đá bazalt hoặc xỉ lò cao, bông khoáng ít gây kích ứng hơn đáng kể so với bông thủy tinh. Các sợi có độ hòa tan cao trong môi trường sinh học, tự phân hủy thay vì tích tụ lâu dài, hiệu quả cách nhiệt của bông khoáng cũng tương đương bông thủy tinh, thậm chí vượt trội ở nhiệt độ cao.

• Bông polyester

An toàn, không gây kích ứng và dễ thi công. Có thể xử lý bằng tay mà không cần bảo hộ đặc biệt. Ưu điểm về cách âm và không bị ảnh hưởng bởi độ ẩm.

Kết luận

Hiểu rõ bản chất vi sợi thủy tinh và tác động lên cơ thể là bước đầu để làm việc an toàn. Trang bị đầy đủ bảo hộ cá nhân không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là trách nhiệm với sức khỏe bản thân.

Khi không may tiếp xúc, xử lý đúng cách và kịp thời sẽ giảm thiểu tác động tiêu cực. Không cào gãi, dùng nước lạnh rửa và tìm kiếm hỗ trợ y tế khi cần là những nguyên tắc cơ bản.

Với sự phát triển công nghệ vật liệu, ngày càng có nhiều lựa chọn thay thế an toàn hơn. Việc cân nhắc sử dụng bông khoáng, xơ dừa hay bông polyester không chỉ bảo vệ sức khỏe mà còn tạo môi trường làm việc bền vững hơn.