Formaldehyde trong gỗ công nghiệp có độc hại không?

Trong lĩnh vực nội thất, gỗ công nghiệp đang ngày càng phổ biến nhờ giá thành hợp lý, mẫu mã phong phú và khả năng thi công linh hoạt. Tuy nhiên, đi kèm với sự tiện dụng đó là một vấn đề đáng lo ngại về sức khỏe: Formaldehyde trong gỗ công nghiệp – một hợp chất có khả năng bay hơi và gây hại nếu không được kiểm soát đúng mức.

Vậy formaldehyde là gì? Tại sao nó lại xuất hiện trong gỗ công nghiệp? Và làm sao để nhận biết cũng như lựa chọn sản phẩm gỗ an toàn? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

Formaldehyde là gì?

Formaldehyde (công thức hóa học: CH₂O) là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm aldehyde, tồn tại ở thể khí ở nhiệt độ phòng, không màu nhưng có mùi hăng mạnh và dễ nhận biết. Đây là một hợp chất dễ bay hơi (VOC), rất phổ biến trong công nghiệp, đặc biệt là ngành sản xuất vật liệu xây dựng và nội thất.

Formaldehyde có khả năng phản ứng hóa học cao, thường được sử dụng để tạo ra các loại nhựa tổng hợp, chất kết dính, chất bảo quản, và nhiều sản phẩm tiêu dùng khác.

Trong môi trường sống, formaldehyde chủ yếu phát sinh từ các vật liệu nhân tạo như gỗ công nghiệp, vải sợi tổng hợp, sơn, keo dán, và một số sản phẩm vệ sinh.

Formaldehyde có trong gỗ công nghiệp do đâu?

Trong sản xuất gỗ công nghiệp, formaldehyde không phải là thành phần trực tiếp của gỗ, mà xuất hiện thông qua các loại keo kết dính giúp liên kết các sợi gỗ, tạo độ bền, chống ẩm và giữ hình dạng ổn định cho vật liệu, được sử dụng để ép vụn gỗ, sợi gỗ hoặc bột gỗ thành các tấm ván như MDF, HDF, ván dăm, ván ép, v.v, .

Ngoài ra, formaldehyde có chi phí thấp, hiệu quả cao, dễ ứng dụng nên trở thành lựa chọn ưu tiên trong quá trình sản xuất các loại ván công nghiệp

Các loại keo phổ biến nhất có chứa formaldehyde gồm:

• Keo ure-formaldehyde (UF): Giá rẻ, dễ sản xuất, thường dùng trong MDF và ván dăm. Đây là loại keo có mức phát thải formaldehyde cao nhất.
• Keo melamine-formaldehyde (MF): Có độ bền nước và độ ổn định cao hơn UF, phát thải thấp hơn.
• Keo phenol-formaldehyde (PF): Có màu nâu, thường dùng trong ván ép ngoài trời, độ phát thải thấp nhưng ít được dùng trong nội thất do màu sẫm và giá thành cao hơn.

Việc formaldehyde có trong gỗ công nghiệp là hệ quả trực tiếp của việc sử dụng keo chứa formaldehyde để liên kết các thành phần gỗ lại với nhau. Sau khi sản phẩm hoàn thiện, phần formaldehyde không phản ứng hết sẽ dần bay hơi ra môi trường không khí, gây ra hiện tượng ô nhiễm không khí trong nhà – đặc biệt nghiêm trọng ở không gian kín, ít thông gió.

Tại sao Formaldehyde trong gỗ công nghiệp lại nguy hiểm?

Từ năm 1962, ô nhiễm không khí trong nhà từ việc giải phóng formaldehyde từ ván dăm lắp đặt đã được quan sát thấy lần đầu tiên.

Trong những năm 1960 và 1970, một số nồng độ formaldehyde rất cao trong nhà đã được quan sát thấy.

Cho đến nay các cảnh báo về nồng độ formaldehyde trong nhà ảnh hưởng lớn đến sức khỏe vẫn luôn được nhắc đến rất thường xuyên và nhận được rất nhiều sự quan tâm của người tiêu dùng.

Các tổ chức y tế quốc tế đã có những đánh giá nghiêm túc:

Cơ Quan Nghiên Cứu Ung Thư Quốc Tế (IARC) đã kết luận rằng formaldehyde là “chất gây ung thư đối với con người” dựa trên bằng chứng đầy đủ rằng nó có thể gây ung thư vòm họng và bệnh bạch cầu.

Viện Y Tế Môi Trường Quốc Gia (NIEHS) thực hiện các nghiên cứu về công nhân tiếp xúc với nồng độ formaldehyde cao, chẳng hạn như công nhân công nghiệp và thợ ướp xác, cho thấy formaldehyde gây bệnh bạch cầu dòng tủy và các bệnh ung thư hiếm gặp bao gồm ung thư mũi xoang và ung thư vòm họng.

Cơ Quan Bảo Vệ Môi Trường Mỹ (EPA) đã xác định sơ bộ rằng formaldehyde gây ra rủi ro không hợp lý đối với sức khỏe con người.

Formaldehyde trong gỗ công nghiệp có thể dễ dàng bay hơi ở nhiệt độ phòng và tồn tại trong không khí ở nồng độ thấp trong thời gian dài. Khi hít phải, cơ thể sẽ phản ứng theo các mức độ khác nhau tùy nồng độ và thời gian tiếp xúc:

Tiêu chuẩn an toàn formaldehyde trong gỗ công nghiệp

Do những tác động nghiêm trọng của formaldehyde đến sức khỏe con người, nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đã ban hành các quy định nghiêm ngặt nhằm kiểm soát hàm lượng phát thải formaldehyde trong vật liệu gỗ công nghiệp.

Giới hạn phát thải cụ thể theo từng loại sản phẩm

Mỗi loại gỗ công nghiệp có mức giới hạn phát thải formaldehyde khác nhau theo quy định quốc tế:

Hệ thống phân cấp E0 – E1 – E2 trong gỗ công nghiệp

Hệ thống tiêu chuẩn E0, E1, E2 là căn cứ đánh giá mức độ an toàn của sản phẩm gỗ công nghiệp:

• Tiêu chuẩn E0 – Mức an toàn cao nhất:

Nồng độ formaldehyde < 0.0004 mg/lít. Tấm ván đạt chuẩn E0 có phát thải cực thấp, gần như tương đương gỗ tự nhiên. Thích hợp sử dụng cho phòng trẻ em, trường học, bệnh viện…

• Tiêu chuẩn E1 – Mức cho phép sử dụng:

Hàm lượng formaldehyde dưới 0.1 ppm, đây là mức được chấp nhận ở nhiều nước châu Âu và được dùng phổ biến trong sản xuất nội thất. Có mùi nhẹ, nhưng không gây hại trong điều kiện sử dụng thông thường.

• Tiêu chuẩn E2 – Mức giới hạn cao:

Có mức phát thải cao hơn, ít được khuyến khích sử dụng trong không gian kín hoặc nội thất gia đình.

Trên thực tế tại Việt Nam, các sản phẩm gỗ công nghiệp có tiêu chuẩn E2 được sử dụng khá phổ biến do có giá thành rẻ, bên cạnh đó nhiều nhà thầu, chủ công trình cũng chưa thật sự hiểu rõ về formaldehyde trong gỗ công nghiệp và tác hại của nó đối với sức khỏe nên không có sự quan tâm đầu tư đúng mức cho chất lượng vật liệu của công trình.

Làm sao để nhận biết gỗ công nghiệp chứa formaldehyde?

Việc nhận biết gỗ có phát thải formaldehyde cao không thể thực hiện bằng mắt thường. Tuy nhiên, một số dấu hiệu cảnh báo bạn nên lưu ý:

• Mùi hăng, khó chịu ngay sau khi mở tủ/kệ mới lắp

• Cảm giác cay mắt, khó thở khi sử dụng nội thất trong không gian kín

• Không có nhãn mác rõ ràng về loại ván, tiêu chuẩn an toàn

• Giá quá rẻ so với mặt bằng chung thị trường

Ngoài ra, bạn có thể yêu cầu đơn vị sản xuất, chủ đầu tư cung cấp chứng chỉ phát thải formaldehyde, hoặc sử dụng thiết bị đo chuyên dụng để kiểm tra nồng độ formaldehyde trong không khí.

Cách hạn chế tác hại của formaldehyde trong không gian sống

Ngay cả với gỗ đạt chuẩn E1, vẫn sẽ có phát thải formaldehyde ở mức nhất định. Vì thế, các chuyên gia khuyên nên kết hợp nhiều biện pháp để giảm thiểu rủi ro:

• Chọn vật liệu chất lượng cao

Chọn gỗ MDF lõi xanh E0, ván dăm E0, ván phủ Melamine đạt chuẩn CARB P2, JIS F★★★ trở lên. Ưu tiên nội thất gỗ dán veneer tự nhiên, gỗ ghép thanh phủ sơn UV

• Thi công đúng kỹ thuật

Bịt kín các cạnh hở (cạnh cắt) bằng chỉ dán cạnh, tránh formaldehyde thoát ra ngoài. Không cắt, khoan ván bừa bãi khi không xử lý lại bề mặt vật liệu

• Tăng cường thông gió

Mở cửa sổ thường xuyên, sử dụng quạt thông gió,… Đặc biệt đối với các công trình mới nên thông gió trong vòng 30-90 ngày trước khi vào ở vì  formaldehyde trong đồ mới có nồng độ rất cao.

• Dùng thiết bị hỗ trợ:

Sử dụng máy lọc không khí có màng lọc than hoạt tính. Bên cạnh đó bạn có thể dùng máy đo formaldehyde định kỳ để kiểm tra nồng độ chất này trong không khí

• Xu hướng “Nội thất không phát thải”: Giải pháp bền vững trong tương lai

Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe và môi trường, các dòng vật liệu gỗ công nghiệp thế hệ mới như: Gỗ HDF không keo (DryBond), MDF không formaldehyde, Gỗ ép dùng keo sinh học (Bio-based adhesive)… đang dần trở thành lựa chọn phổ biến ở các nước phát triển, hứa hẹn sẽ lan rộng tại Việt Nam trong vài năm tới.

Kết luận

Formaldehyde trong gỗ công nghiệp là một vấn đề không thể xem nhẹ, tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn phải “tẩy chay” hoàn toàn vật liệu này. Thay vào đó, hãy trở thành người tiêu dùng thông thái: tìm hiểu kỹ, lựa chọn đúng và biết cách kiểm soát rủi ro. Đầu tư vào vật liệu đạt chuẩn an toàn là đầu tư đúng đắn cho sức khỏe và tương lai của bạn.

Nếu bạn đang cần tư vấn về các sản phẩm vật liệu công nghiệp xây dựng nhà ở có nồng độ formaldehyde thấp, hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua Zalo/hotline hoặc để lại thông tin tại website Vật Liệu Nhà, chúng tôi sẽ liên hệ và tư vấn, báo giá chi tiết trong thời gian sớm nhất!